Mastjaar: vruchten in overvloed
14-10-2025
Het zal u niet ontgaan zijn: dit jaar waren er opvallend meer appels dan gewoonlijk. Ook zijn er momenteel eikels in overvloed. Voor de notenliefhebbers onder ons: ook de notelaar, hazelaar en tamme kastanje hebben een uitzonderlijke opbrengst. Smullen maar!
Een mastjaar is een jaar waarin bomen en planten veel meer vruchten dragen dan gemiddeld. Het komt niet bij alle boomsoorten voor, maar is vooral gekend bij beuken, eiken en kastanjes in het bos. Oorspronkelijk trad zo’n uitzonderlijk jaar ongeveer eens in de negen jaar op, maar door klimaatverandering gebeurt dit nu gemiddeld eens in de vier jaar. Het gaat dus niet om een vast patroon, maar om een wisselende, cyclische gebeurtenis.
Een oud gezegde luidt: “Veel harde noten op het hout, maakt de winter hard en koud”, maar de wetenschap lijkt het daar niet helemaal mee eens te zijn. We zullen zien wat de wintermaanden ons brengen. Wat wél zeker is, is dat de voorbije zachte winter en droge lente gezorgd hebben voor veel bloesems en een goede bestuiving – wat resulteerde in een rijke vruchtzetting. Late vorst daarentegen is nefast voor bloesems en leidt eerder tot een kleine oogst.
Een mastjaar is een jaar waarin bomen en planten veel meer vruchten dragen dan gemiddeld. Het komt niet bij alle boomsoorten voor, maar is vooral gekend bij beuken, eiken en kastanjes in het bos. Oorspronkelijk trad zo’n uitzonderlijk jaar ongeveer eens in de negen jaar op, maar door klimaatverandering gebeurt dit nu gemiddeld eens in de vier jaar. Het gaat dus niet om een vast patroon, maar om een wisselende, cyclische gebeurtenis.
Deze overvloed aan vruchten zorgt voor meer voedsel in het bos, wat kan leiden tot een toename van de populaties everzwijnen, reeën, edelherten, muizen, gaaien, eenden en duiven. Als deze dieren goed gedijen, profiteren hun predatoren – zoals de vos en de wolf – daar ook van. De term “mast” betekent oorspronkelijk “varkensvoer”, omdat varkens vroeger met noten vetgemest werden. Anderzijds helpt een mastjaar ook bij de verjonging van het bos, omdat er meer zaden zullen ontkiemen.
Door het gewicht van de overvloedige vruchten kunnen de takken onder spanning komen te staan, wat de kans op afbreken verhoogt – vooral bij stormweer. Wij haalden bijvoorbeeld een derde van onze appels vroegtijdig weg om takbreuk of zelfs scheuring te voorkomen. Mastjaren zie je vaak bij appels en peren, maar ook bij andere fruitbomen. Dit jaar hadden wij bijvoorbeeld ook opvallend meer kersen. Vaak volgt na zo’n vruchtbaar jaar een beurtjaar of wisseljaar, waarin de boom minder vruchten draagt.
Een goed vruchtjaar voor de ene soort betekent niet automatisch hetzelfde voor een andere. Eiken kenden dit jaar een mastjaar, maar beuken niet. Appels deden het uitzonderlijk goed, maar peren veel minder. Het blijft moeilijk te voorspellen: een mastjaar is afhankelijk van een complexe combinatie van factoren zoals weersomstandigheden, de aanwezigheid van bestuivers (en liefst geen harde wind), boomleeftijd, microklimaat, en de algemene gezondheid van de boom. Deze factoren bepalen of de boom voldoende reserves heeft opgebouwd in zomer en herfst om het volgende jaar uitbundig te bloeien en vruchten te dragen.
Een ander – en verschillend – fenomeen is noodbloei, waarbij een oude of zieke boom zijn laatste energie investeert in de voortplanting door meer vruchten te produceren. In tegenstelling tot bij een mastjaar, zijn deze vruchten vaak van lage kwaliteit. De natuur blijft een wonderlijk systeem!
IMBY wenst u een mooie herfst, vol notenplezier, ik ga zelf eens gepofte kastanjes proberen!
Reacties
- ferme oogst - hier merken we het vooral aan de okernoten al zijn er ook al wat aangetast door de walnootboorder (10%) (JohanM)
- Zeer duidelijke uitleg. (Johan Claessens )
Geef een reactie