Onkruid of spontane vegetatie?
09-08-2025
In het boek ‘Mild tuinieren’ las ik deze gedachte ‘het verschil tussen kruid en onkruid is menselijk oordeel. Datgene waar er te veel van is, heeft geen waarde’. Anderen zien onkruid als ‘squatters’ die zich ongevraagd in je tuin installeren. Ik hou zelf wel van de term ‘spontane vegetatie’, wilde bloemen die zonder moeite opduiken in je tuin, zomaar gratis én met een vleugje magie. Het zijn als het ware kadootjes van de natuur, of althans sommige soorten toch.
Gelukkig is er een opwaardering in gang gezet met de campagnes ‘Maai mei niet’, ‘Flower power de tuin’ en ‘Bye bye gazon’ waar onkruid als het ware een rechtmatige plaats krijgt in de bloemenweide of het langere gras. De meerwaarde van deze campagnes zit hem niet alleen in een aantal bloemen meer en hogere nectarscore, maar vooral in de mentaliteitsshift die ze teweegbrengen. Het gaat over leren loslaten op een aantal plekken, de natuur uitnodigen en spontaniteit toelaten in je tuin, en je gedeeltelijk overgeven aan de onvoorspelbaarheid ervan. Soms vergt het wat geduld maar uiteindelijk is het op termijn altijd een meerwaarde.
Wie ons al even volgt, weet dat we een groot hart hebben voor inheemse lokale kruiden van hier, onze wilde bloemen. Ze zijn van onschatbare waarde voor onze insecten die er afhankelijk van zijn. En zonder insecten, heb je geen bestuiving, geen fruit, geen groenten maar ook geen insectenetende vogels, vleermuizen en egels. In de natuur verdient elke soort zijn plekje en is alles verbonden. Een tuin hoeft geen imitatie van de natuur zijn, maar kan met de juiste inrichting wel waardevol zijn voor onze biodiversiteit.
Lang was het korte, groene gazon het toonbeeld van een nette tuin. Vanuit het perspectief van een hommel of vlinders is dit een uitgestrekte woestijn, monotoon en zonder voedsel. Een iets langer gazon vol klavers, brunel, madeliefjes, biggenkruid is voor hen een waar nectar- en pollenparadijs. En een echte bloemenweide, die krijgt van de insecten een Michelinster.
Biodiversiteit is gebaat bij variatie, veel diversiteit en een wilder plekje. Ik was zelf ook niet wild van paardenbloemen, maar sinds ik weet dat 130 van onze wilde bijensoorten ze bezoeken in de vroege lente, zijn ze meer dan welkom. Smeerwortel zal nooit een schoonheidswedstrijd winnen, maar het hommelfestijn wat daar plaatsvindt is een lust voor het oog. Een tuin vol bloei en leven is ook gewoon leuk. Je wordt beloond met kleuren, geuren, het gezoom van bijen, fladderende vlinders, zweefvliegen in camouflagepak en acrobatische hommels.
Enkele prachtige wilde bloemen die zeker een plaats verdienen in je tuin: gewone margriet, knoopkruid, beemdkroon, agrimonie, kleine en grote pimpernel, grote kattenstaart, koninginnekruid, gewone rolklaver, muskuskaasjeskruid, duizendblad, koningskaars, rapunzelklokje, lange ereprijs en de nectarfavoriet wilde marjolein.
Eerlijk is eerlijk... er zijn ook de minder gewenste kruiden die zich té goed uitzaaien: geel nagelkruid, het gevreesde duo akker- en haagwinde, akkerdistel (ook al zijn de hommels het hiermee oneens), ridderzuring, zevenblad, heermoes en melganzevoet. Deze hou je beter in toom. De manier waarop verschilt per plant, maar best verwijderen voor ze zaden laten vallen en je er het volgende jaar nog meer hebt. Ze uittrekken en afvoeren werkt voor de meeste, maar bij haagwinde en heermoes moet je echt al wel proberen zoveel mogelijk wortel mee te verwijderen. Deze komen lang terug dus je moet het blijven opvolgen.
Onkruid is vanzelfsprekend tot het dat niet meer is. Ik herinner me de akkerranden van vroeger vol korenbloemen, kamille en klaproos. Nu worden we al blij als we zo’n zeldzaam pareltje terugvinden. Het gebruik van pesticiden is nefast voor de wilde bloemen in ons landschap, en tegelijkertijd ook voor onze insecten. Kijk eens naar je tuin met andere ogen en geef nog meer wilde bloemen een plekje, al is het maar in een hoekje. Laat je verrassen door wat er spontaan groeit en ontdek hoe rijk en levendig ook jouw tuin kan worden.
Wil je nog meer ideeën opdoen voor een bloemenweide? Bekijk dan zeker onze webinar 'Aan de slag met bloemenweides' boordevol tips en inspiratie om jouw tuin om te toveren tot een waardevol stukje natuur. Of schrijf je zeker in voor onze gratis online webinar op 16 september om 19u30 waar we spreken over de magie van een ecologische tuin.
Reacties
- Prachtige analyse en goed gemotiveerd pleidooi voor biodiversiteit. Ook ik denk met heimwee terug aan mijn jeugd toen de akkers en de velden schitterend blauw en rood kleurden met korenbloemen, klaprozen, enz. Wij weten allen dat de agro industrie nefast is voor de biodiversiteit, maar als burgers kunnen wij als een soort kleinschalige bio-boeren ons steentje bijdragen via bloemenweiden en ons bij de aanleg van tuinen laten leiden door ecologische motieven i.p.v. te pronken met gladgeschoren gazons waar zelfs bomen en struiken niet welkom zijn... Inderdaad, omdat ze soms hun bladeren laten neerdwarrelen, wat voor sommigen aanleiding is om lawaaierige bladblazers boven te halen. Tot slot: het is hemeltergend om vast te stellen hoe akkers en weiden genivelleerd worden, poelen gedempt, hagen gekapt en bomen hoog opgesnoeid worden om de productie te verhogen. Gelukkig zijn er heel wat burgers en ook landbouwers die zich inspannen om deze vicieuze cirkel te doorbreken. (Cyriel Gladines)
Geef een reactie